Lezing: “Op alles wel ende rijpelijk gelet” Rechtspraak van de Schepenbank

“Sa lijff om lijff de ziel voor den duijvel; Ick sal Boxtel in brand steken” roept Henrick Haren alias van Seumeren, als hij in 1693 met eenen oproerigen en vrevelmoedigen geest op de publieke straat Michiel de Lavigne met een mes aanvalt. Hij wordt door de drossaard gearresteerd en voor de schepenbank aangeklaagd.

Schepenbanken hadden in de zeventiende en achttiende eeuw zowel een bestuurlijke als rechterlijke taak. Schepenbanken met zowel de lage als de hoge jurisdictie konden als rechter konden zowel in civiele zaken als in criminele procedures vonnissen, en zelfs lijfstraffen en de doodstraf opleggen. Schepenen waren leken, en geen juristen, en dus werden ze bij hun rechterlijke taak bijgestaan door onafhankelijke rechtsgeleerden.

In deze lezing schetst Anton Neggers de achtergronden van de schepenrechtspraak aan de hand van procesdossiers en adviezen van schepenbanken in de Meierij. Tussen al het juridisch jargon door schetsen ze een bijzonder beeld van het dagelijks leven in de zeventiende en achttiende eeuw. De procesdossiers gaan onder meer over caféruzies, defloratie, roddel en achterklap, onbetaalde rekeningen, bedelarij, alimentatie, echtscheiding, stroperij en diefstal. Over katholieke en protestante notabelen, maar ook over de gewone mensen die genoodzaakt waren den wegh van Regt innen te gaan.