De kogel is door de kerk. De gemeentebesturen van Oirschot en Best hebben ingestemd met een gemeentelijke fusie. In 2028 gaan Oirschot en Best, na 205 jaren, opnieuw samen als één gemeente. De herdgangen (gehuchten) Aarle, Naastenbest en Verrenbest vormden tot 1820 misschien wel 1000 jaar lang één vrije heerlijkheid met de andere herdgangen van Oirschot. Eén derde van de gemeentebestuurders van de heerlijkheid was afkomstig uit Best. Natuurlijk hadden de Bestenaren wel eens wat met de autoriteiten van de heerlijkheid, het kapittel en de schepenbank, maar dat gold ook voor andere herdgangen zoals Spoordonk. Bij Koninklijk Besluit van 17 augustus 1819 werd de voormalige heerlijkheid Oirschot in twee nieuwe gemeenten gesplitst: Oirschot en Best, omdat naar het oordeel van de minister het gemeentebestuur van Oirschot te ver was verwijderd van de steenweg van Den Bosch naar Eindhoven (de huidige A2) om “bij verwarring en ongeregeldheden” de openbare orde te bewaren. In 1820 had Oirschot 3751 inwoners, en Best 1744. In 2025 heeft Oirschot (sinds 1997 één gemeente met Oost-, West- en Middelbeers) bijna 20.000 inwoners en Best ruim 30.000. De afwikkeling van de scheiding van Oirschot en Best duurde uiteindelijk tot 1871, toen Oirschot 3500 gulden betaalde aan Best vanwege de liquidatie van de fundatie van Amelrijk Boot. Hopelijk is de vereniging in 2028 in veel kortere tijd rond.

Een van de gevolgen van de fusie is dat een nieuwe naam moet worden gekozen voor de nieuwe gemeente. Tot 21 september kunnen suggesties worden ingediend. Een naamgevingscommissie selecteert uit de inzendingen drie namen waarop de inwoners van beide gemeenten tijdens de Tweede Kamer verkiezingen op 29 oktober kunnen stemmen. Het is tegenwoordig niet ongebruikelijk om voor een nieuwe gemeente een nieuwe naam te bedenken. Zoals Bernheze (Heesch, Heeswijk-Dinther en Nistelrode) of Cranendonck (Budel en Maarheeze). Een nieuwe naam heeft veel consequenties, en een daarvan is dat deze in de regel ook gehanteerd wordt in de akten van de Burgerlijke Stand. De geboorteplaats van een natuurlijk persoon is onveranderbaar, en komt bijvoorbeeld voor op het paspoort, identiteitsbewijs, op diploma’s en in notariële en gerechtelijke akten. Het Burgerlijk Wetboek (boek 1 artikel 19) zegt over de geboorteakte: Een akte van geboorte wordt opgemaakt door de ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente waar het kind geboren is. Een belrondje langs een aantal gemeenten in de regio maakt duidelijk wat de gevolgen zijn van een gemeentelijke fusie: in de gemeente Boxtel wordt ook voor personen die in de voormalige gemeenten Liempde of Esch zijn geboren Boxtel als geboorteplaats vermeld. In Oirschot gebeurt hetzelfde met inwoners uit Middelbeers of Oostelbeers.
En zelfs in Meierijstad (de lelijkste plaatsnaam van Nederland) worden de namen van Veghel, Sint-Oedenrode, Schijndel en Erp niet meer vermeld als geboorte- of overlijdensplaats.

Boxtel en Oirschot zijn nog geografische plaatsen die op de landkaart voorkomen. Naar Bernheze of Meierijstad zoekt men vergeefs in het register van een atlas. Overigens maakt de wet in veel artikelen onderscheid tussen gemeente en (woon)plaats, en is het voor de burgerlijke stand dus mogelijk om in een geboorte- en overlijdensakte in plaats van de naam de gemeente een plaatsnaam in te vullen. Dat gebeurde, tot in de twintigste eeuw, bijvoorbeeld in de voormalige gemeente Oost-, West- en Middelbeers, waar de ambtenaar van de burgerlijke stand in geboorteakten invulde of iemand was geboren in Oostelbeers, Westelbeers of Middelbeers. Zo ook in Son en Breugel. In de gemeente Eindhoven ging de burgerlijke stand in 1920, na de fusie met de omliggende dorpen, direct over tot het noteren van Eindhoven als geboorte- of overlijdensplaats. En zo verdwijnen eeuwenoude plaatsnamen dus abrupt uit de burgerlijke stand, en uit paspoorten, diploma’s en andere officiële documenten. Dat is niet alleen voor stamboomonderzoekers een verschraling, maar ook voor astrologen. Zij kunnen de stand van de sterren in de geboorteplaats in de toekomst aan de hand van de officiële registraties alleen nog maar globaal bepalen. En ook vanuit de traditie (immaterieel erfgoed) is het verlies van plaatsnamen te betreuren.

Ik zou hier alvast het nieuwe gemeentebestuur in overweging willen geven om na de fusie in 2028 de plaatsnamen Oirschot, Best, Oostelbeers, Middelbeers en Westelbeers (en misschien ook Spoordonk, dat nooit een status in deze heeft gehad) op te nemen in de akten van de burgerlijke stand, zodat deze niet verloren gaan. Omdat ik de haalbaarheid van dit voorstel niet goed kan inschatten (misschien bestaan er ambtsberichten of beleidsregels vanuit Den Haag die dit voorstel kansloos maken) dring ik er bij de naamgevingscommissie op aan om bij de selectie van namen rekening te houden met het feit dat inboorlingen uit de nieuwe gemeente zich ook blij moeten voelen met de geboorteplaats die in hun paspoort en op hun diploma’s staat vermeld. Dat wordt nog een hele klus